Reinigers en Ontvetters

De reinigers op waterbasis zijn onder te verdelen in zure reinigers (die hebben een zuurgraad (pH) van minder dan 7), neutrale reinigers (pH ongeveer 7) en alkalische reinigers (pH groter dan 7). Daarnaast zijn er reinigers op basis van petroleum (koolwaterstoffen, ook wel organische oplosmiddelen genoemd) en op basis van meer plantaardige oliën. De zure en alkalische reinigers werken vooral irriterend tot zelfs bijtend op de huid, de ogen en de ademhalingsorganen. De reinigers op basis van koolwaterstoffen ontvetten de huid en er kunnen met name chronische aandoeningen ontstaan bij een langdurige (lage) blootstelling. Deze middelen kunnen ook brandgevaar opleveren.  

Wat zijn de gevaren van reinigers en ontvetters?
Autoshampoo en was worden toegepast om de autolak te reinigen en te beschermen. De onverdunde producten vormen een laag gezondheidsrisico en werken vooral irriterend op de huid en de ogen. Bij het werken met de pure producten, zoals het bijvullen van de doseersystemen, moet men zich dus hiertegen beschermen door het dragen van handschoenen en een veiligheidsbril of zuurbril. 
In de wasstraten zelf worden de producten echter sterk verdund (veelal minstens 1:50) toegepast, waardoor het middel dat daadwerkelijk gebruikt wordt geen schadelijke effecten meer heeft. Verdunningen van producten in de carwashbedrijven wordt meestal uitgedrukt in een hoeveelheid product per auto. Dit ligt voor shampoo op circa 25 ml/auto en voor polish ligt dit zelfs nog lager met circa 10 ml/auto. Voor de medewerkers in de wasstraat betekent dit dat zij tijdens hun werkzaamheden alleen in aanraking kunnen komen met de zeer sterk verdunde gebruiksoplossingen. Door een juiste manier van werken is de kans op blootstelling zelfs nihil. In de truckwash is de kans op blootstelling groter dan in de personenwagen wasstraten. Dit omdat men daar nog veel handmatig moet reinigen op die plekken waar de borstels niet bij kunnen. Men dient daarom (waterdichte) kleding en veiligheidslaarzen te dragen. In de wasstraten voor de personenwagens zijn veiligheidsschoenen en werkkleding voldoende.
Reinigers en ontvetters op waterbasis kunnen schadelijk, irriterend of bijtend zijn. Dit is afhankelijk van de soort reiniger en de bestanddelen in het product. Gevaarlijke stoffen zijn te herkennen aan symbolen op het verpakkingsetiket, zoals bijvoorbeeld Irriterend 

                          
Nieuwe symbool        Oude symbool
 

(voor alle gevaarssymbolen klik hier)

Van iedere product dat gebruikt wordt, moet een veiligheidsinformatieblad beschikbaar zijn. Op de werkplek kan worden volstaan met een voor de gebruiker begrijpbare korte instructie in de vorm van een Werkplekinstructiekaart .

Reinigers en ontvetters op basis van petroleum (koolwaterstoffen) kunnen schadelijk, irriterend of brandbaar zijn. Meestal zijn deze producten ook schadelijk voor het milieu, te herkennen aan dit symbool:  

                         
Nieuwe symbool        Oude symbool

Bij het vernevelen van deze middelen wordt de kans op brand en explosie vergroot (als er ergens een ontstekingsbron aanwezig is). De gezondheidsklachten kunnen direct optreden, zoals een rode of droge huid door de ontvettende werking, maar ook pas na jaren verschijnen en/of verergeren na langdurige blootstelling, zoals eczeem.

Speciaalreinigers die zeker in de truckwash worden gebruikt bij zeer moeilijk te verwijderen vervuiling (zoals grafitti) kunnen naast bijtende stoffen ook nog giftige bestanddelen bevatten, te herkennen aan dit symbool: 

                          
Nieuwe symbool        Oude symbool

Men dient hier dus heel zorgvuldig mee om te gaan om elke vorm van blootstelling te voorkomen. Het dragen van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen is een noodzaak. In ieder geval zijn dit zuurbestendige handschoenen en een nauw aansluitende veiligheidsbril of zuurbril.

Waar moet aan voldaan worden?
Een werkgever is verplicht te zorgen voor een veilige en gezonde werkplek voor werknemers. De werknemer is verplicht instructies op te volgen en veilig en gezond te werken voor zichzelf en collega’s. Als onderdeel van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) moet ook de blootstelling aan gevaarlijke stoffen beoordeeld worden. Hiervoor wordt geïnventariseerd aan welke stoffen de werknemers worden blootgesteld en in welke mate. Dit kan gedaan worden door dit te meten of indien dat niet mogelijk is door een onderbouwde schatting te maken. Waar de blootstelling te hoog is dienen maatregelen genomen te worden. Als werknemers tijdens het werk blootgesteld (kunnen) worden aan gevaarlijke stoffen, is de werkgever verplicht om maatregelen te nemen waarmee die blootstelling wordt voorkomen of zoveel mogelijk wordt beperkt. In de oplossingentabellen van de hierboven benoemde stoffen staan de concrete maatregelen beschreven. Voor de In elk geval dienen de volgende maatregelen genomen te worden:

1. De bron van het probleem weg nemen: zoals vervangen van agressieve reiniger door milder product, gesloten systeem;
2. Hulpmiddelen gebruiken: zoals automatische dosering via haspels en goede voorzieningen voor aftappen van afgewerkte olie, reinigingsbakken met randafzuiging;
3. Organisatorische oplossingen: zoals gedragregels;
4. Persoonlijke beschermingsmiddelen: zoals veiligheidsbril, handschoenen en (waterdichte)kleding. Omdat alle ontvetters ook de huid kunnen ontvetten is het noodzakelijk dat met name de handen regelmatig weer worden ingevet met speciale verzorgende crèmes.
   
   

Gevaarlijke stoffen kunnen via verschillende routes opgenomen worden.

• Via de mond kan de stof worden ingeslikt, waardoor dit in het maag-darmkanaal komt.

• Via de mond en neus wordt de stof ingeademd, waardoor de stof in de longen komt.
• Via de huid, waardoor de stof in de bloedbaan komt. Een bekend voorbeeld hiervan is het handenwassen door de monteurs met een oplosmiddelhoudende reiniger.
  
  

Voor alle beroepsmatige blootstelling aan gevaarlijke stoffen geldt dat inademen van de stof (en dan veelal de dampen en het hele fijne stof) de grootste kans op opname van de stof in het lichaam geeft. Daarna huidcontact en als laatste inslikken.

Daarnaast kunnen er nog andere effecten optreden, bijvoorbeeld brandwonden door zuur en hersenafwijkingen door oplosmiddelen.

De diverse oplossingen zijn ingedeeld volgens de arbeidshygiënische strategie. Zoals gezegd heeft aanpak aan de bron (linker kolom) de voorkeur boven oplossingen van lagere orde (kolommen ernaast). Binnen elke kolom zijn de oplossingen gerangschikt naar effectiviteit, dat wil zeggen de mate waarin het risico verminderd of geheel weggenomen wordt. De meest effectieve oplossingen binnen een kolom staan bovenaan, de minst effectieve oplossingen onderaan.

Hoofdstuk 4 Arbobesluit; met name afdeling 1: “Gevaarlijke stoffen” en in mindere mate afdeling 2: ”Aanvullende voorschriften kankerverwekkende of mutagene stoffen en kankerverwekkende processen”.

• Grenswaardenstelsel ( SER - Databank Grenswaarden Stoffen op de Werkplek (GSW))
• AI-bladen over gevaarlijke stoffen en etikettering, asbest, etc wat van toepassing is.
• Onderzoek gevaarlijke stoffen mobiliteitsbranche 2008 0-meting
• Arbocatalogus voor de mobiliteitsbranche

Arbosite mobiliteitsbranche: www.arbomobiel.nl

BOVAG: www.bovag.nl

Arbosite FNV Bondgenoten (rubriek “Gevaarlijke stoffen op het werk”): www.fnv.nl

Arboportaal SZW: www.arboportaal.nl

Inspectie SZW (voorheen Arbeidsinspectie): www.inspectieszw.nl