Gevaarlijke stoffen Tankstation en Wasbedrijf
Risicobeschrijving
Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die risico's of hinder kunnen veroorzaken voor mens en milieu. Het gaat om zuivere stoffen en mengsels van stoffen, al dan niet verdund. Voor de Tankstations en Wasbedrijven zijn voorbeelden hiervan brandstoffen, smeermiddelen, voertuigwasmiddelen, voertuigonderhoudsmiddelen en schoonmaak- en desinfecteermiddelen.
Wat zijn gevaarlijke stoffen?
Gevaarlijke stoffen kunnen giftig, agressief, irriterend, brandgevaarlijk, kankerverwekkend, bedwelmend, explosief of schadelijk voor de voortplanting. Dit is afhankelijk van het type stof, de dosis en de omstandigheden. Gezondheidsklachten kunnen direct optreden (acuut), maar ook pas na jaren verschijnen en/of verergeren na langdurige blootstelling (chronisch).
Gevaarlijke stoffen moeten goed herkenbaar zijn. Op het etiket staat een gevaarsymbool dat de aard van het gevaar weergeeft. Risico's van en maatregelen ter bescherming tegen de gevaarlijke stof staan op het etiket in algemene R- (risk) en S- (safety)zinnen. Op 20 januari 2009 is een nieuwe verordening in werking getreden voor een wereldwijd geharmoniseerd systeem voor de indeling van (enkelvoudige) chemische stoffen en mengsels; het Globally Harmonised System (GHS), in Europa geïmplementeerd onder de naam CLP. CLP staat voor Classification, Labelling and Packaging, wat de nieuwe Europese Verordening over de indeling, etikettering en verpakking van stoffen en mengels behelst. Sinds 1 december 2010 moeten alle enkelvoudige stoffen aan de nieuwe voorschriften voldoen en vanaf 1 juni 2015 ook alle mengsels. De etikettering gaat er dan anders uitzien (zie bovenstaand plaatje voor de verschillen in symbolen). Voor informatie over GHS zie www.ghs-helpdesk.nl. Van iedere gevaarlijke stof moet een veiligheidsinformatieblad (VIB) beschikbaar zijn. Op de werkplek kan worden volstaan met een voor de gebruiker begrijpbare instructie.
Extra zorgvuldigheid is nodig bij het gebruik van zgn CMR-stoffen; carcinogene stoffen (kankerverwekkend), mutagene stoffen (veroorzaken veranderingen in het genetisch materiaal) en reprotoxische of teratogene stoffen (schadelijk voor de ongeboren vrucht) vanwege hun ernstige en blijvende effect op de gezondheid. Deze stoffen hebben een nieuw gevarensymbool gekregen in plaats van het T-symbool op het etiket.
Oud symbool:
Nieuw symbool:
Nieuw symbool CRM-stoffen:
Bij de Tankstations is benzine zo’n stof. Bij de Wasbedrijven komen deze stoffen niet (meer) voor. Het oude gevaarssymbool van het doodshoofd met 2 botten wordt ook gebruikt voor de “gewone” giftige stoffen. Deze kunnen wel voorkomen, zoals bij speciale reinigers.
Waar moet aan voldaan worden?
Een werkgever is verplicht te zorgen voor een veilige en gezonde werkplek voor werknemers. De werknemer is verplicht instructies op te volgen en veilig en gezond te werken voor zichzelf en collega’s. Als onderdeel van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) moet ook de blootstelling aan gevaarlijke stoffen beoordeeld worden. Hiervoor wordt geïnventariseerd aan welke stoffen de werknemers worden blootgesteld en in welke mate. Dit kan gedaan worden door dit te meten of door een onderbouwde schatting te maken. Waar de blootstelling te hoog is dienen maatregelen genomen te worden. Als werknemers tijdens het werk blootgesteld (kunnen) worden aan gevaarlijke stoffen, is de werkgever verplicht om maatregelen te nemen waarmee die blootstelling wordt voorkomen of zoveel mogelijk wordt beperkt. In de oplossingentabellen van de hierboven benoemde stoffen staan de concrete maatregelen beschreven.
Praktische oplossingen beschrijving
Bij het oplossen of verminderen van het probleem dient de arbeidshygiënische strategie gevolgd te worden. Dat betekent het volgen van onderstaande volgorde om het probleem aan te pakken waarbij de bronaanpak de meest gewenste oplossing is en de persoonlijk beschermingsmiddelen de laatste optie:
- De bron van het probleem weg nemen: zoals vervangen van agressieve reiniger door milder, bij voorkeur onschadelijk product,
- Hulpmiddelen gebruiken: zoals automatische dosering via doseerpompen;
- Organisatorische oplossingen: zoals het geven van instructie in de omgang met gevaarlijke stoffen;
- Persoonlijke beschermingsmiddelen: zoals veiligheidsschoenen, veiligheidsbril (bij wasbedrijf) en handschoenen.
Gevaarlijke stoffen kunnen via verschillende routes opgenomen worden:
- Via de mond wordt de stof ingeslikt, waardoor dit in het maag-darmkanaal komt.
- Via de mond en neus wordt de stof ingeademd, waardoor de stof in de longen komt.
- Via de huid waardoor de stof in de bloedbaan komt, bijvoorbeeld het handen wassen met oplosmiddelhoudende reiniger.
Voor alle beroepsmatige blootstelling aan gevaarlijke stoffen geldt dat inademen van de stof (en dan veelal de dampen en het hele fijne stof) de grootste kans op opname van de stof in het lichaam geeft. Daarna huidcontact en als laatste inslikken. Daarnaast kunnen er nog andere effecten optreden, bijvoorbeeld brandwonden door zuur en de ziekte Organisch Psycho Syndroom (OPS) door blootstelling aan oplosmiddelen.
Oplossingen tabel
In deze catalogus worden de volgende gevaarlijke stoffen of groepen van stoffen behandeld:
Wasbedrijven:
Legionella is dusdanig specifiek dat dit apart is opgenomen in de catalogus.
Normen en wetten
- Hoofdstuk 4 Arbobesluit; met name afdeling 1: “Gevaarlijke stoffen” en in mindere mate afdeling 2: ”Aanvullende voorschriften kankerverwekkende of mutagene stoffen en kankerverwekkende processen”.
Grenswaardenstelsel(SER - Databank Grenswaarden Stoffen op de Werkplek (GSW).
AI-bladen over gevaarlijke stoffen en etikettering (AI-06, AI-09, AI-25, AI-26, AI-31, AI-32) www.sdu.nl (niet gratis).
- Arbocatalogus voor de Tankstations en Wasbedrijven www.arbomobiel.nl.
- Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen-reeks, met name PGS15.
Achtergrondinformatie
Arbosite Tankstations en Wasbedrijven: www.arbomobiel.nl
Branche RI&E Tankstations en Wasbedrijven (Risico-inventarisatie en evaluatie): www.arbomobiel.nl
Arbosite FNV Bondgenoten (rubriek “Gevaarlijke stoffen op het werk”): www.fnv.nl
Opleiding- en ontwikkelingsfonds tank- en wasbedrijven: www.ootw.nl
Arboportaal SZW: www.arboportaal.nl
Inspectie SZW (voormalige Arbeidsinspectie: www.inspectieszw.nl
Ministerie Infrastructuur en Milieu: www.rijksoverheid.nl
Wetten waaronder de Arbowet en het Arbobesluit: www.wetten.nl
Publicatiereeks gevaarlijke stoffen (PGS): www.publicatiereeksgevaarlijkestoffen.nl
